Slimste mens

Mijn vriend en ik kijken samen, op de bank, naar de finale van De slimste mens. Blij zijn we met de overwinning van Pieter. Hij was echt beter dan de anderen. Hij wist meer, veel meer. Elke aflevering zat hij er goed gekapt, leuk bebrild en volledig ontspannen bij. Hij ziet er gelukkig uit, opgelucht. De prijs die hij ontvangt is een ingelijste oorkonde, en mijn vriend merkt op dat het ding er niet uitziet. Dat ontwerp. Die kleuren! Tja. Ik ben het wel met hem eens en antwoord dat de look van veel televisiedecors mij in het algemeen niet echt aanspreekt, het waarom achter de kleurkeus ontgaat me: knalrood, felblauw, geel. Maar het kan ook aan onze digitale televisie liggen.

Onder begeleiding van een paar grapjes krijgt de winnaar van de presentator een T-shirt overhandigd met de opdruk ‘ik ben de slimste’, wat natuurlijk bijzonder flauw is, en juist daarom is het prima en best grappig, maar de opmerking dat het niet om zomaar een T-shirt maar om een goed opgevouwen T-shirt, werpt gek genoeg even een schaduw over het feestelijk doch ietwat stijve einde van het populaire televisieprogramma, een programma dat uitvoerig in de media is besproken en bestempeld als het schoolvoorbeeld van het nieuwe ‘slow television’ met twee oudere presentatoren, en kennis als voornaamste bron van vermaak.
Natuurlijk zal hij het T-shirt dragen, belooft de winnaar, nadat de presentator hem dit na een stilte van een paar seconden voorstelt. In die paar seconden gaat er van alles door de hoofden van de aanwezigen, dat weet ik zeker, en dit komt door de nadruk op het goed gevouwen zijn van het shirt. Dat het om de juiste maat ging, werd ook kort aangestipt al kan ik me de exacte formulering niet meer herinneren, en weiger ik om het op Uitzending gemist te controleren. Dat is juiste het mooie van iets bekijken dat voorbij gaat, een vorm van ergens getuige van zijn: een finale met de nodige plichtplegingen op het end die de boel op een passende manier afronden. Met dit laatste bedoel ik overigens niets meer dan dat de traagheid, het format van het programma, de soort prijs (het shirt), de goedkope glazen lijst om de oorkonde (waarvan het glas goed glansde onder de studiolampen tijdens de Close Up), hoort bij het format van het programma. Het vraagt om een stukje onbeholpenheid, gaten in het geheel, kleine foutjes, onhandigheden. Een tweede prijs winnaar die niets ontvangt, en naar onze mening (en met ‘ons’ bedoel ik mijn vriend en ik) niet helemaal op die plek thuishoorde maar dat heeft dan toch echt meer met ons vooroordeel en beeld van zogenaamd terechte slimmeriken te maken en ons onvermogen met het oog van een programmamaker naar slimme mensen te kijken.

Het opgevouwen T-shirt, een scala aan handelingen dat daaraan ten grondslag ligt. Stel het je maar even voor. Natuurlijk is het ding gevouwen, je kan hem moeilijk ontvouwen als een slappe lap aan de winnaar geven. Na de aftiteling komt overigens de boodschap die je van verre aan zag komen: het shirt met opdruk ‘Ik ben de slimste’ is te bestellen zodat straks een bepaald soort mens in knalblauw hommage kan brengen aan de terechte winnaar, mag ik hopen.