Tinten van geluid (1)
7 september 2017
Lichtblauw.
Driedelige blogserie over het schrijven van Lichtblauw, een radiohoorspel (30 minuten) in opdracht van het Letterenfonds en AVROTROS.
In het futuristische Lichtblauw (speelt zich af in de toekomst, zeg 2020), is Nederland door een grote overstroming onder water gelopen. Maar de zee die golft en kolkt in de door mij geschetste dystopische waterwereld, is blauw noch groen. Of een andere kleur die ons van nature aan de zee doet denken. Hij is net zo niet-blauw als de zee op moderne schilderijen. Soms is hij rood, soms is hij zwart. Soms dreigt de zee bij naam van ‘zee’ aan zijn topzware symbolische waarde ten onder te gaan.
Wanneer ik mijn ogen dichtdoe, wordt de wereld daarachter intens hoorbaar. Op dit moment zit ik in mijn atelier en rondom klinken kringen van geluiden, en omdat de dakramen niet open kunnen, sluist een zuchtende ventilator dat het een lievelust is – bovenin de gangen een trek van wel honderd meter aan aluminium slangen.
Ik open de ogen en denk aan mijn eerste reactie op de eervolle opdracht om voor de eerste keer een hoorspel te schrijven, een blij gevoel verdund door een vleugje gezonde nervositeit, de handicap van ‘slechts geluid’ trok me zoals een mot trekt naar het licht. In dit eerste blog over het schrijven van een hoorspel, wil ik het hebben over dat zintuig waar je als radioluisteraar niets van meekrijgt tenzij letterlijk beschreven: het gezichtsvermogen. Van dingen, de ander, mensen, contouren, kleuren, kortom, het visuele zintuig en ervaring. Hoe associeert een geoefend luisteraar? Welke archetypische verwachting ‘klopt’ met welke kleur? De kleur lichtblauw roept het beeld op van onschuldige baby-ogen, verschoten korenbloempjes in een veld.
Nu is Lichtblauw ook de naam van de door mij verzonnen politieke beweging waar de jonge, ambitieuze hoofdpersonen van het drama lid van zijn, waar ze hun idealen voor opofferen, waar zij en hun ouders door gevormd zijn.
Ik stel me voor hoe het straks zal zijn wanneer Lichtblauw wordt uitgezonden. Eerst hoor je het woord, deze kleurtypering, daarna een wolk van geluiden, stemmen, muziek, gegons, geratel, zoemen en – wie weet – een ouderwetse windmachine: ‘Lichtblauw, een vloeibaar hoorspel over liefde en jong strijden om de macht.’
De titel (‘Lichtblauw,’) zal meteen een indicatie geven, een intro verraadt de dreigende sfeer van een samenleving die drijft op strenge morele regels.
Onder constante staatsurveillance leeft, ademloos wacht op de aankomst van de nieuwe leider. Met angst en beven, verborgen achter een masker van branie en agressiviteit. Maar ook hoopvol is.
Dat door de kleur uit de titel bij de luisteraar een verwachting wordt opgeroepen, is te danken aan de aantrekkingskracht van monumentale metaforen afkomstig uit de natuur op de verbeelding van de mens. Art imitates life. Maar de zee, dan? Een rampzalige watersnoodramp komt snel ter sprake. Lichtblauw, jawel. De zee zoals wij hem kennen, de Noordzee, waar we tijdens de laatste lome zomerdagen van dit jaar en masse in zijn gelopen; schuimrandjes van tamme golven kriebelden aan de kuiten, die zee waarmee we ons onnadenkend verbonden, was altijd al vervuild; mensen hadden de hele zomer in het water gepist, en in de verte kwam er iets vaags en smerigs aangedreven, ontsnapt aan een of andere olietanker, ja, dat water is grauw.
We willen het zo graag, dat blije blauw.
Er is meteen iets met een kleur aan de hand wanneer je hem niet ziet maar hoort.
De uitzending van Lichtblauw op radiozender NPO1 is op een vrijdagavond (laat) tussen 11 november en 17 december.