De geboorte van Beuys

Soms vallen twee feestdagen samen, als je een geboortedag een feestdag mag noemen, en Moederdag, de dag waarop een menselijke figuur in het algemeen in het zonnetje wordt gezet in haar functie als moeder. Het is dit jaar op 12 mei Moederdag en dat Joseph Beuys precies op deze dag geboren is (in 1921), is stom toeval. Retoriek dicteert mij om te zeggen dat het geen toeval is, dat het geen toeval kan zijn. Echt, er moet een verband te vinden zijn tussen de twee gebeurtenissen, al kan je een dag waarop alle moeders herdacht horen te worden geen echte gebeurtenis noemen, en een geboortedag wel. Mooi hoe het moment van Moederdag gekozen is, precies tussen de christelijke feestdagen in, al weet ik niet precies meer, moet ik tot mijn schande bekennen, hoe het zit met de jaarlijkse berekening van de datum van het ten hemel varen en daarna die waarop de heilige geest zich over ons uitstort en mensen in tongen kan laten spreken, om maar een speciaal effect te noemen. Dat het vieren van Moederdag voor kleine kinderen een moment is om een echt ontbijt klaar te maken, vaak voor het eerst, waarbij er gezellige croissants worden geserveerd, scharreleieren gekookt, en bloedsinaasappelen geperst, is prima natuurlijk. Er staat een bloem in een vaasje of glaasje op het dienblad en de moeder die eigenlijk eindelijk eens wilde uitslapen, prikt haar mooiste glimlach op en wappert werktuigelijk met haar hand vlak langs haar eigen wang: mmm, jongens, wat heerlijk zeg! Nee, ik ben niet aardig. Het zal vast te maken hebben met mijn eigen kinderloosheid. Ik ben geen moeder, en dus is er ook geen kind om mij op deze dag te eren.

Wie zal er eerder stilstaan bij de dag waarop Joseph Beuys geboren werd dan de feestdag ter ere van zijn of haar moeder, is de volgende vraag. Antwoord a, dat ben ik. Niet waar, ik heb twee moeders, en beiden gedenk ik, de een breng ik een bezoekje, de ander wordt gebeld (woont overzees), en het is een complex verhaal om hier even uit de doeken te doen. Ander keertje. Antwoord b dan: de familie van Beuys, de nabestaanden, zijn vrouw en kinderen. Museumdirecteuren, de beheerders van zijn collecties. Een aantal van u, wellicht. Belangrijker dan denken over bijzondere verbanden tussen het een en het ander is de vraag: waarom aandacht schenken aan de geboortedag van Beuys? Is het moment waarop hij (dit jaar) 92 jaar oud zou zijn geworden, een mooie aanleiding om weer stil te staan bij de invloed, de oogst van zijn kunstenaarschap, de rol die hij nog speelt in de manier waarop grote groepen vooraanstaand kunstenaars werken met grote groepen mensen. Zou een Pierre Huyghe ‘bestaan’ hebben zonder een Beuys? Is het belangrijk om deze vraag te stellen op een dag als vandaag, een dag als Moederdag, en toevallig ook de dag waarop Beuys geboren is? Laat ik dan opmerken dat de herdenking van een moment dat voor de geschiedenis en wellicht voor de toekomst van de mensheid van gewicht is, vooral als herdenkingsmoment moet worden aangegrepen omdat het een mooie manier is en een makkelijke: publiekelijk de verjaardag herdenken van een beroemd persoon die overleden is. Kleine moeite.
Toeval wil dat twee dagen samenvallen die voor mij van betekenis zijn, en van de ene gedachte komt vaak de andere, en hier komt mijn conclusie, althans, over de vraag waarom Moederdag is uitgevonden? Ik denk in eerste instantie om het eigen leven te herdenken, zonder moeder was jij er niet geweest, zo simpel is het ergens. Moederdag is een soort verjaardag van jezelf, hoera! Een kunstenaar die dood is zou ieder jaar een jaar ouder zijn geworden. Beuys in dit geval 92, een leuke leeftijd voor wie nog helder is van geest, en enigszins recht van lijf en leden. De moeders die vandaag geëerd worden, gevierd, verwend en vooruit volgepropt met complimenten en luxe voer, beseffen zelf ook het een en ander: dat de geboorte van een kind onvoorstelbare gevolgen kan hebben. Ineens zie ik hem voor me, de kleine baby Beuys. Over zijn moeder heb ik eigenlijk nog niet nagedacht.